ေရွှြပည်သာ လင်းေရာင်ြခည်၊ PEN Myanmar နှင့် ထူးြခားသည့် ရသအစုန်အဆန်ေန့

ေရွှြပည်သာ လင်းေရာင်ြခည်၊ PEN Myanmar နှင့် ထူးြခားသည့် ရသအစုန်အဆန်ေန့

- သူရဿဝါ -

စတင်ဖွဲ့စည်းြပီးတဲ့ အချိန်ကစြပီး စာေပသစ် လှုပ်ရှားမှုေတွကို တစိုက်မတ်မတ်နဲ့ ခပ်စိပ်စိပ် လုပ်ေဆာင် ေနခဲ့တဲ့ PEN Myanmar အေနနဲ့ ဒီေန့ [၂၀၁၄၊​ မာ့ချ်လ ၂၁] မှာလည်း ေလးြကိမ်ေြမာက် ရသအစုန်အဆန် စာေပနဲ့ ခံစားမှု ဖလှယ်ပွဲကို ေရွှြပည်သာ ြမို့နယ်မှာ ကျင်းပဖို့ စီစဉ် ြဖစ်ခဲ့တယ်။ ဒါဟာ PEN Myanmar ရဲ့ တစ်လအတွင်း ဒုတိယ အြကိမ်ေြမာက် ရသအစံုအဆန် ပွဲလည်း ြဖစ်ပါတယ်။ ဒီေန့ ရသအစုန်အဆန် ပွဲမှာ လိုက်ပါနိုင်တဲ့ အသင်းဝင် နည်းနည်း “ပါး” တာကေတာ့ ရံုးပိတ်ရက် မဟုတ်တာ ေြကာင့်ေရာ၊ ပုသိမ် ရသ အစုန်အဆန် ခရီးစဉ်က ြပန်လာတာ မြကာေသးတာမို့ ပင်ပန်းေန ြကတာေြကာင့်ေရာ ြဖစ်မယ် ထင်ပါတယ်။ ကျွန်ေတာ်ကေတာ့ အားလပ်ေနတာမို့ တတ်နိုင်သမျှ အင်အားြဖည့်ဖို့ လိုက်ပါ သွားခဲ့ပါတယ်။

မနက်ေစာေစာ ကတည်းက လူစုထွက်ခွာ ခဲ့ြကတာေြကာင့် ရသအစုန်အဆန် ပွဲေလး ကျင်းပမယ့် ေရွှြပည်သာက “လင်းေရာင်ြခည်” စာြကည့်တိုက်ကို မနက် [၁၀]နာရီ ဝန်းကျင် ေလာက်မှာပဲ ေရာက်သွား ပါတယ်။ ချီးကျူးစရာ ေကာင်းတဲ့၊ လူငယ်ေတွရဲ့ စုစည်းမှု အားနဲ့ စီစဉ်နိုင်ခဲ့တဲ့ ပွဲတစ်ပွဲ ြဖစ်ေြကာင်းကိုလည်း ေရာက်သွားြပီး သိပ်မြကာခင်မှာပဲ ဘယ်သူ့ကိုမှ ေမးစရာ မလိုဘဲ သိခဲ့ရပါတယ်။ ဘာလို့လဲ ဆိုေတာ့ PEN Myanmar ရဲ့ အားထားရတဲ့ အဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးလည်းြဖစ်၊ ေရွှြပည်သာ ြမို့နယ်ရဲ့ လူခံလည်းြဖစ်တဲ့ လူငယ် ကဗျာဆရာ ေမာင်ေဆာင်းခရဲ့ ဦးေဆာင် စီစဉ်မှုနဲ့ “လင်းေရာင်ြခည်” စာြကည့်တိုက်၊ PLA လို့ေခါ်တဲ့ Poetry Lovers Association က လူငယ်ေတွ ပူးေပါင်း လက်ခံြပီး ကျင်းပနိုင်ခဲ့တာေြကာင့် ြဖစ်ပါတယ်။ တကယ် ေတာ့ ဒီေန့ ကျင်းပတဲ့ ရသအစုန်အဆန် ခံစားမှု ရသဖလှယ်ပွဲဟာ ေရွှြပည်သာက စာချစ်သူ ေတွ အတွက်ေရာ၊ PEN Myanmar အတွက်ပါ တိုက်ဆိုင်တဲ့ ထူးြခားမှုေတွ ြပည့်နှက် ေနခဲ့တဲ့ အမှတ်တရ ပွဲတစ်ပွဲ ြဖစ်ေစခဲ့ပါတယ်။

ပုသိမ်မှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ရသအစုန်အဆန် ပွဲတုန်းကလည်း စစ်အာဏာရှင်ကို အသက်ေပး ေတာ်လှန်ခဲ့တဲ့ ေကျာင်းသားေခါင်းေဆာင် ကိုဖုန်းေမာ် ကျဆံုးတဲ့ နှစ်ပတ်လည်ေန့နဲ့ ထူးထူး ြခားြခား တိုက်ဆိုင် ခဲ့သလို ေရွှြပည်သာ ရသအစုန်အဆန် ပွဲဟာလည်း ကမ္ဘာ့ကဗျာေန့နဲ့ ထူးထူးြခားြခား သွားြပီး တိုက်ဆိုင် ေနခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အြပင် ကျွန်ေတာ်တို့ အခုထိ တသသ ေြပာ ေနရဆဲ ြဖစ်တဲ့ “ငဘ”ရဲ့ ဖန်တီးရှင် ကွယ်လွန်သူ စာေရးဆရာြကီး ေမာင်ထင်ရဲ့ [၁၀၅] နှစ်ြပည့် ေမွးေန့ ြဖစ်ေနသလို ပျဉ်းမနားက ကဗျာဆရာြကီး ေမာင်သင်းခိုင်ရဲ့ ေမွးေန့လည်း ြဖစ်ေနတယ် လို့ သိခဲ့ရပါတယ်။ အေတာ်ကို ြကံုေတာင့်ြကံုခဲ တိုက်ဆိုင်မှုပါ။ ကျွန်ေတာ်တို့ရဲ့ ရသ အစုန် အဆန်ပွဲဟာ ဆရာြကီးနှစ်ဦးနဲ့ ကမ္ဘာ့ကဗျာေန့ကို မရည်ရွယ်ဘဲ ဂုဏ်ြပုခွင့် ရခဲ့တဲ့ေန့ ြဖစ်သွား တာမို့ ထူးထူးြခားြခား တိုက်ဆိုင်မှုေတွ ြကံုခဲ့ရတဲ့ ထူးြခားတဲ့ ပွဲတစ်ပွဲ ြဖစ်တယ်လို့ ေြပာရတာ ြဖစ်ပါတယ်။

ေနာက်ထပ် ထူးြခားတာ တစ်ခုကေတာ့ ရန်ကုန်ကို ေရာက်ေနတဲ့ PEN International ဥက္ကဋ္ဌ Mr. John လည်း မြပန်ြဖစ် ေသးတာမို့ PEN Myanmar အဖွဲ့ဝင် ေတွနဲ့အတူ ေရွှြပည်သာ ရသအစုန်အဆန် ပွဲကို လိုက်ပါ လာခဲ့တာပါပဲ။ ခင်မင် နှစ်လိုဖွယ် ေကာင်းတဲ့ အြပံုးနဲ့ စွဲေဆာင်မှု ရှိတဲ့ စကားေြပာဟန်ကို ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ သူ့ကို ကျွန်ေတာ်ကေတာ့ ြမန်မာဆန်ဆန် “ဦးေလးြကီး ဂျွန်” လို့ပဲ ေခါ်ေဝါ်သံုးစွဲ ချင်ပါတယ်။ PEN International ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ကိုယ်တိုင် ပူးေပါင်း ပါဝင် ဆင်နွှဲခဲ့တဲ့ ပွဲြဖစ်တာမို့ PEN Myanmar အတွက်ေရာ၊ ေရွှြပည်သာ စာချစ်သူေတွ အတွက်ပါ ဝမ်းသာဂုဏ်ယူစရာ ြဖစ်ခဲ့သလို ဥက္ကဋ္ဌ ဦးေလးြကီးဂျွန် ကိုယ်တိုင် အတွက်လည်း ဝမ်းသာ ဂုဏ်ယူစရာ ြဖစ်ခဲ့မယ် ထင်ပါတယ်။ ြမန်မာ စာေရးဆရာ၊ ကဗျာဆရာေတွနဲ့ စာေပ ချစ်ြမတ်နိုးသူေတွရဲ့ ြမန်မာ့နည်း ြမန်မာ့ဟန် ကဗျာရွတ်ဖတ်မှုေတွ၊ Poetry Performance ေတွ ကိုလည်း သူ့အေနနဲ့ တြပန်တလှည့် ထိေတွ့ခွင့် ရခဲ့လို့ပါပဲ။

ေရွှြပည်သာ “လင်းေရာင်ြခည်” စာြကည့်တိုက် အတွင်းက ေနွးေထွးတဲ့ ရသအစုန်အဆန် ပွဲမှာေတာ့ ဆရာေစာေဝက အခမ်းအနားမှူးအြဖစ် တာဝန်ယူြပီး အဖွင့်စကား ကိုေတာ့ ဥက္ကဌ ဦးေလးြကီးဂျွန်က ေြပာြကား ခဲ့ပါတယ်။ သူ့စကားေတွ ကလည်း စိတ်ဝင်စားစရာပါ။ “PEN ဟာ နိုင်ငံေရး အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုေတာ့ မဟုတ်ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ နိုင်ငံေရး အဖွဲ့အစည်းေတွရဲ့ အထက်မှာ ရပ်တည် ေနနိုင်တဲ့ အသင်း ြဖစ်ပါတယ်၊ ဘာလို့လဲ ဆိုေတာ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း တစ်ရပ်လံုးကို စာေပ ယဉ်ေကျးမှုနဲ့ လွှမ်းြခံု ထားနိုင်လို့ပဲ ြဖစ်ပါတယ်” တဲ့။ သူ့ စကားေတွထဲက ေကာက်နှုတ်ချက် တစ်ခုပါ။ သူေြပာတဲ့ အထဲမှာ သေဘာကျြပီး မှတ်မိေနတဲ့ စကားစု တစ်ခု ရှိပါေသးတယ်။ “ခပ်ညံ့ညံ့ ဝတ္ထုေတွဟာ ရိုးစင်းေလ့ ရှိေပမယ့် ေကာင်းမွန်တဲ့ ဝတ္ထုေတွ ကေတာ့ အများြကီး ရှုပ်ေထွးသလို အဆင့်ဆင့် အလွှာလွှာ ဖန်တီး ထားတာ ြဖစ်လို့ သိပ်နက်ရိှုင်း ပါတယ်။ ဒီလိုပါပဲ.. အေတွးအေခါ်ကို အေြခခံတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း ဆိုတာလည်း ခုနက ေြပာတဲ့ ခပ်ညံ့ညံ့ ဝတ္ထုေတွလိုပဲ ရိုးစင်းြပီး ေြပာစရာ သိပ်မရှိ ေပမယ့် တကယ့် လူမှုဘဝ ဆိုတာကေတာ့ ဝတ္ထုေကာင်းေတွ လိုပါပဲ၊ အင်မတန် ခက်ခဲ ရှုပ်ေထွးြပီး နက်ရှိုင်း လှပါတယ်” တဲ့။ သိမ်ေမွ့ နက်နဲြပီး အေသအချာ စဉ်းစားြကည့်ချင်စရာ ေကာင်းတဲ့ အေတွးအေခါ်လို့ ခံစား ရပါတယ်။

အဲဒီေနာက် PEN Myanmar ရဲ့ အတွင်းေရးမှူးြဖစ်သူ စာေရးဆရာ ေနဘုန်းလတ်က PEN Myanmar ရဲ့ အေြကာင်းနဲ့ ရပ်တည်ချက် ေတွကို ရှင်းြပ ြပီးတဲ့ေနာက် မှာေတာ့ “ရသ အစုန်အဆန် ေရးသူဖတ်သူ ရသဖလှယ်ပွဲ” ကို စတင် ကျင်းပ ြဖစ်ခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ ကဗျာေန့ အထိမ်းအမှတ်မှာ အများစုက ကဗျာေတွပဲ ရွတ်ဖတ် ြဖစ်ခဲ့ြကတာလည်း အမှတ်ရစရာ ပါပဲ။ ေရွှြပည်သာရဲ့ ကဗျာဆရာေတွနဲ့ စာချစ်သူေတွ ကဗျာရွတ်ဖတ်မှု အစီအစဉ်မှာ တက်တက် ြကွြကွ ပူးေပါင်း ပါဝင်ြပီး ရွတ်ဆိုခဲ့ြကတာ ဝမ်းသာ အားတက်စရာပါ။ PEN Myanmar ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဆရာမ မသီတာ[စမ်းေချာင်း] က သူ့ရဲ့ နာမည်ေကျာ် If [အကယ်၍] ဆိုတဲ့ ကဗျာကို ရွတ်ဖတ် ေပးခဲ့သလို ဆရာ ေနဘုန်းလတ် ကလည်း ကျွန်ေတာ်တို့ PEN Myanmar အဖွဲ့ဝင် ေတွနဲ့ အတူ Live Poetry Performance တစ်ခုကို စိတ်ဝင်စားစရာ ေကာင်းေအာင် တင်ဆက် နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ဆရာ ဟန်ဆန်းက ဆရာေမာင်ေချာနွယ် ရဲ့ ကဗျာရှည် တစ်ပုဒ်ကို ရွတ်ြပချိန်မှာ ဆရာ ေမာင်ေချာနွယ်ကို သတိတရနဲ့ တြမည့်ြမည့် နားေထာင် ခဲ့ရတာလည်း အစားမထိုး နိုင်တဲ့ ခံစားမှု တစ်မျိုးပါ။ ဆရာ ခင်ေအာင်ေအး ကလည်း “ဒို့တာဝန် အေရြပားများ” ဆိုတဲ့ ကဗျာကို ထိထိမိမိ ရွတ်ဆို ေပးခဲ့ပါတယ်။ ဆရာမ ထားဥဿံု၊ ဆရာမ ရှင်းသန့်ေမ တို့ကလည်း ကဗျာ ေတွ အသီးသီး ရွတ်ဆို ေပးခဲ့သလို ဆရာမ ြကာြဖူနွယ် ကလည်း ဆရာြကီးေဇာ်ဂျီရဲ့ နာမည်ေကျာ် “ေဗဒါလမ်း ကဗျာစု” ကို ရွတ်ဆို ေပးခဲ့တာမို့ အေတာ်ကို အရသာ ြပည့်ြပည့်ဝဝ နားေထာင် ခဲ့ရပါေသးတယ်။ ဆရာ ေမာင်ေဆာင်းခ ကေတာ့ “ေရွှြပည်သာဟာ သူ့ရဲ့နာမည်နဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက် ြဖစ်ေနေသးတဲ့ ြမို့” လို့ အစချီြပီး မြပည့်စံုမှုနဲ့ အခက်အခဲေတွ ြကားထဲမှာ ရုန်းကန် ေနရတဲ့ ေရွှြပည်သာ ြမို့နယ်အေြကာင်း ကဗျာကို တခုတ်တရ ရွတ်ဆိုပါတယ်။ ကျွန်ေတာ်လည်း ကျွန်ေတာ့် ဘဝအတွက် ဂုဏ်ယူစရာ ေကာင်းြပီး တန်ဖိုး အထားရဆံုး ြဖစ်တဲ့ ကဗျာ တစ်ပုဒ်ကို ရွတ်ြဖစ်ခဲ့ြပီး အဲဒီကဗျာကို “ဖူးငံု မဂ္ဂဇင်း” မှာ ပံုနှိပ်ေဖာ်ြပဖို့ ေရွးချယ် ေပးခဲ့တဲ့ ဆရာ ဦးမင်းလူကို သတိတရ ရှိေနခဲ့ရပါတယ်။ ဒီပွဲရဲ့ ေနာက်ဆံုး အစီအစဉ် ကိုေတာ့ ဆရာ ေစာေဝက ေထာင်တွင်းမှာ ပံုစံထိုင်ခဲ့ရတဲ့ ဟန်ပန် အေနအထားနဲ့ ရွတ်ဆို ေပးခဲ့တယ်။

ပွဲြပီးဆံုးြပီ ဆိုေတာ့မှပဲ သာမာန်ထက် ခရမ်းလွန် ေရာင်ြခည် လွန်ကဲေနတဲ့ ေနပူဒဏ်ကို သတိထားမိ ြကပါေတာ့တယ်။ ရာသီဥတု ပူြပင်း ေနတာေြကာင့် လူတိုင်းလိုလို ပင်ပန်း နွမ်းနယ် ြကေပမယ့် ကဗျာစာေပနဲ့ ရသဖလှယ်မှုက ထင်ဟပ်တဲ့ အရိပ်အေယာင်ေတွကေတာ့ အားလံုးရဲ့ မျက်နှာြပင်ကေန ေပျာက်ကွယ် သွားခဲ့တာ မဟုတ်ပါဘူး။ PEN Myanmar ရဲ့ ရသအစုန်အဆန် ပွဲေတွဟာ တစ်ပွဲြပီး တစ်ပွဲ ခပ်စိပ်စိပ် ြဖစ်လာခဲ့ပါြပီ။ တစ်ပွဲထက် တစ်ပွဲ အစီအစဉ် ပိုမိုေသသပ် လာခဲ့ြပီး အသင်းဝင်ေတွရဲ့ စုစည်းမှုနဲ့ အြပန်အလှန် ခင်မင်စိတ်ဟာလည်း တြဖည်းြဖည်း အား ေကာင်း လာတယ်လို့ ကျွန်ေတာ့် စိတ်ထဲ ခံစားမိ ပါေသးတယ်။ ေရွှြပည်သာ ရသ အစုန်အဆန် ပွဲကေန အြပန်မှာေတာ့ ယုဒဿန် ဂျပ်ဆင်ထဲမှာ ကျင်းပေနတဲ့ ကမ္ဘာ့ ကဗျာေန့ ပွဲကို PEN Myanmar တစ်ဖွဲ့လံုး ဆက်လက် ချီတက် ြဖစ်ခဲ့ြက ပါေသးတယ်။ ကျွန်ေတာ့် အတွက်ေတာ့ တကယ်ကို အားရစရာ ေကာင်းတဲ့ ေန့တစ်ေန့ ြဖစ်ခဲ့ပါြပီ။ တစ်ေန့လံုးနီးပါး ကျွန်ေတာ့် ကိုယ် ေရာ စိတ်ပါ ကဗျာေတွနဲ့ ချည်ေနှာင် ခံခဲ့ရတဲ့ ေန့တစ်ေန့ ြဖစ်လို့ပါပဲ။

အထက်မှာ ေဖာ်ြပခဲ့သလို တကယ့်ကို ထူးြခားမှုေတွနဲ့ တိုက်တိုက်ဆိုင်ဆိုင် ြကံုခဲ့ရတဲ့ PEN Myanmar ရဲ့ “ရသအစုန်အဆန် ေရးသူဖတ်သူ ရသဖလှယ်ပွဲ” အေြကာင်းကို စာချစ်သူ စာဖတ် ပရိသတ်များေရာ၊ မလိုက်ပါ ြဖစ်ခဲ့တဲ့ PEN Myanmar အဖွဲ့ဝင်ေတွပါ အနီးစပ်ဆံုး ဆင့်ပွား ခံစားေစချင်လို့ ကျွန်ေတာ်တို့ရဲ့ တစ်ေန့တာ ရသ စုန်ဆန် ကူးလူးမှုေတွကို ဒီ စာမျက်နှာ ေပါ်ကေန တဆင့် ေရးသား လိုက်ရပါတယ်။

၂၁ - မာ့ချ် - ၂၀၁၄

အလင်းတန်း အနုပညာဂျာနယ်

အမှတ် [၇၉၉] ၊ မာ့ချ် [၂၄] ၊ တနလင်္ာ ၊ ၂၀၁၄